Mutezile ve Ibaziyye Islam tarihinde ortaya cikan ilk firkalar arasinda yer alir. Mutezile akilci ekol icerisinde degerlendirilirken Ibaziyye literal okumayi temel alan bu nedenle de Kuranin asil maksadini kavrayamayan bir firka olarak anlatilir. Ancak Ibaziyyenin bir cok konuda Mutezile ile benzer görüslere sahip olmasi arastirmacilarin dikkatini cekmistir. Ibaziligin literal yani ile Mutezlenin savundugu akilci görüslere sahip olmasi bir celiski olarak gözükmektedir. Öncelikle batili arastirmacilar bu celiskiyi cözümleme adina yaptiklari calismalarda Ibaziyyenin Mutezil fikirlerden etkilendigi sonucuna varmislardir. Ayni inanca sahip düsünce geleneklerinin birbirlerinden etkilenmesi oldukca dogal ve olumlu bir durumdur. Ancak her iki firkanin olusum sürecleri dikkate alindiginda Ibaziyyenin Mutezileden cok önce tesekkül ettigini ve Mutezilenin tümüyle düsünsel vechesini olusturmadigi önceki sürecte Halkul-Kuran konusu istisna olmak üzere Ibaziyyenin fikr gelisimini tamamladigini söylenebiliriz. Ibaz bilginler firkalar arasi etkilesime olumlu bakmanin yaninda firkalar arasindaki ayriliklari öne cikarmanin ve ayriliklar üzerinden konularin tartisilmasini Müslümanlarin birlik ve beraberligi acisindan saglikli bulmazlar. Mezheb kimligin Islam kimligin önüne gecirilmesini uygun görmezler ve bu baglamda kendilerini Ehl-i taklit degil Ehl-i takyit kisilere degil delillere önem veren bir topluluk olarak tarif ederler. Her iki firkanin tesekkülü, önemli simalari ve düsünsel yapilari dikkate alinarak hazirlanan bu calismanin mezhebi düsmanliklarin ortadan kalkmasina katki sunmasini umuyoruz.
