Refet, Türk edebiyatinda yer alan ilk kadin ögretmen baskarakterdir. Türkcenin ilk kadin romancisi Fatma Aliyenin kaleminden cocukluktan genc kadinliga, elindeki tek sermayesi akli olan yoksul bir kizin ögretmen okulundan mezun olarak tek basina ayaklari üzerinde durma hikayesini okuruz. Refet farkli kadinliklari, siniflar arasi kadin dayanismasi ve kadinlarin gündelik yasamlarini oldukca yalin bir bicimde anlatir.
Fatma Aliye Topuz 1862- 1936 1889da Bir Kadin imzasiyla cevirdigi, George Ohnetden Meram romaniyla edebiyat dünyasina ilk adimini atar. 1891de yayimlanan ikinci yapiti Hayal ve Hakikati Ahmet Mithatla yazar. Cok gecmeden sirasiyla Muhadarat, Refet, Levayih-i Hayat, Udi ve Enin romanlari kendi adiyla yayimlanir. Refet ve Udi Türk edebiyatinin calisip ayaklari üzerinde duran ilk kadin karakterlerini anlatir. Romanlarindaki baskarakterlerin hepsi mücadeleci ve güclü kadinlardir. Yapitlari yurtdisinda ilgi görür. Udi romani 1899da Gustave Séon tarafindan Fransizcaya cevrilir. Ev ziyaretleri yapan Avrupali kadin gezginlerin Osmanli kadini hakkindaki yanlis izlenimlerini degistirmek icin kaleme aldigi Nisvan-i Islam 1894te Rus sarkiyatcisi Olga de Lebedef ve Nazimé Roukié tarafindan Fransizcaya ve Beyrutta tefrika edilmek üzere Arapcaya cevrilir. 1893 Chicago Kitap Fuari icin hazirlanan The Womans Library of The Worlds Fair adli katalogunda biyografisi ve kitaplari yer alir. Filozoflarin biyografilerinden olusan Teracim-i Ahval-i Felasife adli yapitiyla felsefi bir deneme olan Tedkik-i Ecsam Türkiyede bir kadin kaleminden cikan ilk felsefe yapitlaridir. Kosova Zaferi ve Ankara Hezimeti ile yarim kalan Ahmet Cevdet Pasa ve Zamani bir kadin yazara ait ilk tarih yapitlaridir. Islamin ilk zamanlarinda yasamis kadinlarin biyografilerini yazdigi Namdaran-i Zenan-i Islamiyan calismasi ise bugün yeni yeni olusmaya baslayan feminist tarih bilincinin erken örnegidir. Kadinlara ait en uzun süreli yayin olan Hanimlara Mahsus Gazetenin ilk günden itibaren etkin bir kalemi olan Fatma Aliye, makalelerinde Islami ataerkil yorumlarindan siyirarak yorumlamayi önerir ve cokesliligi, evlilik ve örtünmeyi bu yaklasimla ele alir. Fatma Aliye, döneminde büyük bir cesaret, inat ve direnis sergileyerek kalemi elinden birakmamis, kendinden sonra gelen kadin edebiyatcilari da yazilariyla desteklemistir.
