Ilk Türk- Müslüman devleti oldugu kabul edilen Karahanli dönemi kültürünü günümüze tasiyan eserlerden biri olan Atebetül-Hakayik hakkinda cidd calismalar yapilmistir. Fakat bu calismalar benzer mevzulardaki diger eserler hakkindaki arastirmalara nazaran, sayica azdir.
Türk dili ile yazilmis Türk-Islam döneminin ilk örneklerinden olan Atebetül-Hakayik, cok kiymetli bir dil yadigarlarimizdir. Türk dili tarihi ile alakali olarak 12. yüzyildan günümüze isik tutmak, bilgi aktarmak gibi bir vazife görmektedir. Karahanli Türkcesi ile Islam inancinin prensiplerinin manzum olarak sunuldugu metin, dönemin diline dair bircok teknik bilgiyi de bünyesinde barindirmaktadir. Bu derece kiymetli bir eser ile alakali calismalarin, kitabin hak ettigi miktarda olmamasi, üzücüdür.
Atebetül-Hakayikin Türkiyede kitap olarak ilk defa basilisinin 100. yildönümü vesilesiyle gerceklestirilen bu calisma ile önce Cenab-i Allahin rizasi, sonra da az sayidaki incelemelere kücük bir katkida bulunmak murad edilmistir.
Edip ve sairAhmedYükneknin, günümüzden 900 sene önce yazdigi Atebetl-Hakayik isimli eser, sadece döneminin insanlarina degil, günümüz insanlarina da hitabetmektedir.
Beyitlerinden birkac numune
Bilgisiz hayatta olsa bile kayip sayilir. Bilgi sahibi kendi ölse de adi ölmez. Bilgisizin adi ise daha sagliginda unutulur.
Dili basibos adam akilli mi olur Bosbogaz sözleri, cok baslar yedi. Birini dil ile yaralama; bil ki ok yarasi kapanir da dil yarasi kapanmaz.
Büyüklenme elbisesini giyindin ise hemen üzerinden cikarip at. Halka karsi kibirle gögüs kabarttinsa, dilini hemen düzelt. Allahin varligina ve birligine inancin belirtisi alcak gönüllü olmaktir. Eger sen de mümin isen alcak gönüllü ol.
Büyüklüge erisirsen, aslini sasirma. Atlas giyersen, bez giydigin zamanlari unutma. Yükseldikce daha cok yumusak huylu ol. Büyüge ve kücüge tatli dil kullan.
Sözlerimi bilgi temeli üzerine yerlestirdim. Ey dost, sen de daima bilgiyle birlikte ol. Mutlulugun yolu bilgi ile bulunur. Bilge edin ve mutlulugun yolunu bul.
Adim EdibAhmed, sözüm edep ve ögütten ibarettir. Vücudum gider sözüm burada bak kalir. Bahar gecer, güz gelir; ömür biter. Bu gelip gecen bahar ve güzler benim ömrümü tüketir. Ey benden sonra gelen, bunu okursan beni duada unutma. Sen de bana dua edersin diye bu nadide sözleri sana hediye ettim.
