Ingiliz tarihci Arnold Toynbee Bati medeniyeti karsisinda Islam dünyasinin pek sansi olmadigini söyler.
Islam dünyasi icin iki secenek vardir. Ya Romaya baskaldiran Zealot modeli ya da teslimiyetci Herodian modeli.
Zealot modelinde yabanci güc karsisina son model silahlarla cikip üstün taktiklerle savasa giristiginde ve bu karsilasma durumu kötüye gittiginde kendi geleneksel savas taktiklerini titiz sekilde uygulayandir.
Herodian ise kendisinden hünerli ve daha iyi silahlanmis birisiyle karsilastiginda geleneksel savas taktiklerini birakarak düsmanin taktik ve silahlariyla savasmayi ögrenen insandir.
Tanzimat ile baslayan bu Herodian yaklasim Cumhuriyetin ilk yillarinda etkisini iyice artirmistir.
Sultan Abdülhamid Han ise iyice zayiflayan devleti cagin gereklerine uygun bir sekilde yeniden organize etmeye calisirken Osmanli medeniyetinin tarihsel misyonuna sahip cikmis, manevi yönden yapmis oldugu degerlendirmeler ile devleti ve milleti derleyip toparlamaya gayret etmistir.
Sultan 2. Abdülhamid, dünyanin son evrensel hükümdarligi olan Osmanli Devletini mutlak gücle yöneten son Osmanli padisahidir. Onun tahttan indirilmesi esasta Osmanlinin da vedasiydi.
